پس از شروع درمان ارتودنسی و تنظیم سیم‌کشی‌های دندان، تجربه‌ی درد و ناراحتی در روزهای اولیه امری طبیعی است. داشتن رژیم غذایی مناسب در دوران ارتودنسی می‌تواند به تسکین درد و پیشگیری از آسیب به براکت‌ها کمک کند. مصرف غذاهای سخت یا چسبناک نه تنها باعث افزایش فشار روی دندان‌ها و سیم‌ها می‌شود، بلکه می‌تواند به تجهیزات ارتودنسی آسیب برساند و روند درمان را طولانی‌تر کند. بنابراین، آگاهی از مواد غذایی مجاز و نحوه مصرف صحیح آن‌ها در دوران ارتودنسی اهمیت زیادی دارد. این مقاله به بررسی رژیم غذایی مناسب در این دوران پرداخته و توصیه‌های مفیدی برای جلوگیری از مشکلات احتمالی ارائه می‌دهد.
نقش رژیم غذایی در سلامت ارتودنسی
رژیم غذایی در طول درمان ارتودنسی نقش مهمی در سلامت دهان و دندان دارد. اصلاح وضعیت دندان‌ها و فک‌ها با کمک ارتودنسی، نیازمند صبر و تحمل فشار مداوم بر روی دندان‌ها است. در این فرآیند، تغذیه مناسب نه تنها به حفظ سلامت عمومی دهان و دندان کمک میکند، بلکه بر سرعت و کیفیت نتایج درمان نیز تأثیر مستقیم می‌گذارد. مصرف مواد مغذی مانند کلسیم، فسفر و ویتامین D به تقویت دندان‌ها و استخوان‌ها کمک میکند، در حالی که غذاهای اسیدی و شیرین خطر پوسیدگی و بیماری لثه را افزایش می‌دهند. به دلیل احتمال گیر کردن ذرات غذا در بریس‌ها، افراد باید به انتخاب غذاهای مناسب و رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان توجه ویژه داشته باشند.
رژیم غذایی در ارتودنسی
هنگام استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی، لازم است تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید تا از آسیب به بریس‌ها جلوگیری کرده و روند درمان را بهبود بخشید. بهترین دندانپزشک اطلاعات جامعی در مورد تغذیه مناسب در دوران درمان در اختیار شما قرار می‌دهد. رعایت این نکات به شما کمک میکند تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کرده و دندان‌های خود را در بهترین شرایط نگه دارید.
روش صحیح خوردن غذا:
- مواد غذایی را به قطعات کوچک تقسیم کرده و با دندان‌های عقبی بجوید تا فشار کمتری به بریس‌ها وارد شود.
- از گاز زدن مستقیم مواد غذایی با دندان‌های جلویی خودداری کنید؛ مثلاً برای خوردن سیب یا ذرت، آن‌ها را به قطعات کوچک‌تر برش دهید.
- به آرامی غذا بخورید تا از درد و التهاب دندان‌ها جلوگیری شود و دندان‌ها فرصت تطابق با بریس‌ها را داشته باشند.
- هسته میوه‌هایی مانند هلو، آلو، خرما، زیتون و گوجه‌فرنگی را جدا کرده و سپس میوه را به قطعات کوچک برش دهید.
- برای مغزها (پسته، بادام، گردو، تخمه)، ابتدا پوست آن‌ها را جدا کرده و سپس با دندان‌های عقب جویده شود.
- از جویدن اجسام خارجی مانند مداد، خودکار و اسباب‌بازی خودداری کنید.
اهمیت بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی: در طول درمان ارتودنسی، رعایت مراقبت‌های بعد از ارتودنسی بسیار حیاتی است. مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی، استفاده از نخ دندان و دهانشویه‌های ضد باکتری از روش‌های مؤثر برای جلوگیری از تجمع پلاک و بروز التهاب لثه هستند.
چالش‌های تغذیه در روزهای ابتدایی: در روزهای اولیه پس از نصب ارتودنسی، دندان‌ها حساس هستند و باید از غذاهای نرم استفاده شود. خوردن غذاهای سرشار از ویتامین به بهبود سلامت دندان‌ها کمک میکند و درد ناشی از تنظیم بریس‌ها را کاهش می‌دهد.
لیست غذاهای نرم برای ارتودنسی
علاوه بر اینکه باید از غذاهای مضر و ممنوعه در زمان ارتودنسی اجتناب کنید یا با احتیاط مصرف کنید، توصیه می‌شود لیستی از غذاهای نرم را در رژیم خود بگنجانید. این غذاها نه تنها مواد مغذی ضروری بدن را تأمین می‌کنند، بلکه به حفظ کیفیت و عملکرد بریس‌ها نیز کمک می‌کنند و باعث می‌شوند بهداشت دهان و دندان حفظ شود.
| میوه‌ها | موز رسیده، هلو رسیده، انگور بدون هسته، پرتقال، مرکبات، توت فرنگی، میوه‌های خانواده بری، میوه‌های پخته شده (مانند سس سیب)، آووکادو |
|---|---|
| سبزیجات | سبزیجات پخته و نرم، پوره سیب‌زمینی، هویج پخته، کدو حلوایی پخته، اسفناج پخته، بروکلی پخته |
| غلات | برنج نرم پخته شده، کینوا، کوسکوس، بلغور جو دوسر، نان نرم بدون غلات کامل، پاستا پخته شده، ماکارونی |
| لبنیات | ماست، پنیرهای نرم (مثل پنیر کاتج، پنیر خامه‌ای)، بستنی، پودینگ، شیر |
| حبوبات | لوبیا پخته، عدس پخته |
| گوشت و جایگزین‌های آن | گوشت مرغ پخته و ریش ریش شده، گوشت قرمز پخته و نرم، ماهی پخته، توفو، تمپه |
| سایر | تخم مرغ، کره بادام زمینی، آجیل‌های نرم شده (مثل کره بادام زمینی)، سوپ‌های صاف و نرم، اسموتی، شیک، ژله |
غذاهای ممنوعه در زمان ارتودنسی
در زمان ارتودنسی باید از مصرف غذاهای سفت و چسبنده اجتناب کنید. این غذاها می‌توانند به بریس‌ها آسیب زده یا باعث جدا شدن تجهیزات ارتودنسی از دندان شوند.
- غذاهای چسبنده و جویدنی: آدامس، کارامل، پاستیل، تافی و شکلات‌های چسبنده می‌توانند در بین براکت‌ها و سیم‌ها گیر کنند و تمیز کردن آن‌ها را دشوارتر کنند، که این امر خطر پوسیدگی دندان و تجمع پلاک را افزایش می‌دهد.
- غذاهای سفت و ترد: ذرت بو داده، آجیل، آب‌نبات‌های سخت، یخ و قسمت خشک نان‌ها می‌توانند به تجهیزات ارتودنسی آسیب برسانند و باعث خم شدن سیم‌ها یا شکستن براکت‌ها شوند، که نیاز به مراجعات اضافی برای تعمیر دارد.
- غذاهای شیرین و اسیدی: مصرف شیرینی‌ها، نوشیدنی‌های گازدار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و آب‌میوه‌ها می‌تواند مینای دندان را فرسایش دهد و خطر پوسیدگی دندان را در طول درمان ارتودنسی افزایش دهد. این نوشیدنی‌ها نباید قبل از خواب مصرف شوند زیرا می‌توانند باعث آسیب بیشتر به دندان‌ها شوند.
- میوه‌ها و سبزیجات سخت: مواد خوراکی مثل سیب، هویج و کرفس باید به قطعات کوچک بریده شوند تا از فشار زیاد بر روی دندان‌ها جلوگیری شود.
- مصرف مواد غذایی حاوی شکر: کیک، بیسکویت، نان شیرمال و سایر شیرینی‌ها باید به حداقل برسند و پس از مصرف، دهان به‌دقت با آب شسته شود تا خطر پوسیدگی دندان کاهش یابد.
- نوشیدنی‌های اسیدی و شیرین: آب و آبمیوه‌های طبیعی به حفظ رطوبت و شست‌وشوی مواد غذایی باقی‌مانده بین بریس‌ها کمک می‌کنند، اما از نوشیدنی‌های گازدار، شیرین و اسیدی بپرهیزید.
- عادات مضر: از جویدن خودکار، مداد و ناخن اجتناب کنید زیرا این عادات می‌توانند به بریس‌ها آسیب وارد کنند.
- عدم گاز زدن به غذاهای سفت: از گاز زدن به غذاهایی با هسته یا استخوان مانند دنده یا پای مرغ خودداری کرده و گوشت را از استخوان جدا کرده و با دندان‌های عقب بجوید.
سولات متداول رژیم غذایی در دوران ارتودنسی
