علت پوسیدگی دندان چیست و چطور درمان می‌شود؟

پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایع دهان است که معمولاً به‌دلیل تجمع باکتری‌ها و خوراکی‌های شیرین ایجاد می‌شود. این مشکل ممکن است ابتدا بی‌صدا باشد، اما اگر به موقع درمان نشود، درد و آسیب‌های جدی به دندان‌ها وارد می‌کند.

رعایت بهداشت روزانه و مراقبت‌های ساده می‌تواند تا حد زیادی از پیشرفت آن جلوگیری کند. در ادامه بیشتر درباره علت و راه‌های پیشگیری و درمان این مشکل صحبت می‌کنیم.

پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان یکی از رایج‌ترین مشکلات دهان و دندان است که ممکن است برای هر کسی، در هر سنی اتفاق بیفتد. این مشکل زمانی شروع می‌شود که باکتری‌های دهان با مصرف مواد قندی، اسیدی تولید می‌کنند که به مرور مینای دندان را فرسوده می‌کند.

اگر به بهداشت دهان و دندان توجه نکنیم یا درمان به‌موقع انجام نشود، پوسیدگی می‌تواند پیشروی کند، باعث درد و عفونت شود و در نهایت حتی به از دست رفتن دندان بینجامد. تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها، مهم‌ترین عامل این مشکل است؛ چیزی که با کمی مراقبت روزانه می‌توان جلوی آن را گرفت.

برای مشاوره آنلاین و یا رزرو نوبت حضوری با دکتر صفارهرندی اینجا را کلیک کنید!

ساختار دندان ها

ساختار دندان متشکل از بخش های زیر است:

•    لایه اول مینا است که قوی ترین ماده دندان می باشد و حدود 98 درصد آن از مواد معدنی تشکیل شده است. تخریب مینای دندان بسیار کند است.
•   لایه بعدی عاج دندان است که پس از تخریب مینای دندان، عاج دچار تخریب می شود. سرعت تخریب آن بسیار بیشتر از مینای دندان است چون ساختار معدنی آن در حدود 70 درصد و کمتر از مینا است واصطلاحا گفته می شود در اثر پوسیدگی حالت منشوری پیدا می کند.

علت پوسیدگی دندان چیست و چگونه به‌وجود می‌آید؟

در ابتدای پوسیدگی دندان نقاط سفید رنگی در طوق دندان یا بخش هایی که در حال پوسیده شدن است رخ می دهد. پوسیدگی ممکن است باعث بروز حساسیت در دندان ها شود. این پوسیدگی در لایه اول دندان است که در صورت رعایت نکردن بهداشت دهانی قابل برگشت است.

اما چگونه این اتفاق رخ می دهد؟ بزاق دهان فوق اشباع از یون های کلسیم و فسفات می باشد. یعنی ساختار منشور مینایی هم از این یون ها پر است و با بهداشت خوب این یون ها وارد مینا شده و می توانند منشور مینایی را دوباره بازسازی کنند. در غیر این صورت با وجود پلاک میکروبی روی دندان ها و عدم بهداشت این اتفاق نمی افتد و پوسیدگی عمیق تر می شود.

از دیگر دلایل این مشکل می توان موارد زیر را نام برد:

• برخی بیماری های خاص
• بهداشت ضعیف دندان و دهان
• کاهش بزاق دهان
• سندروم خشکی دهان
• تشکیل پلاک و سفت شدن آن
• مصرف مواد غذایی اسیدی، گاز دار و یا بسیار شیرین
• مصرف برخی داروهای خاص
• بیماری دیابت
• استعمال دخانیات و استفاده از مواد مخدر جویدنی

محل شایع پوسیدگی دندان

لازم است بدانید که پوسیدگی تمامی سطح دندان را در بر نمی گیرد. لازم به ذکر است که برخی از نواحی سطح دندان به دلیل وضیت خاص به این مشکل مبتلا می شود. در ادامه درباره این سطوح بیشتر می خوانیم:

شیارهای سطح جونده

سطح جونده دندان های آسیا دارای شیارهای باریک و عمیقی هستند. این شیار ها برای رشد و زندگی میکروب ها محیط مناسبی محسوب می شوند. به همین خاطر دندان ها از این محل دچار پوسیدگی می گردند. این اتفاق بیشتر در مورد دندان های آسیا رخ می دهد.

ناحیه اتصال دندان با لثه  

احتمال تجمع میکروب ها در این ناحیه زیاد است و اغلب بیماری های لثه به همین خاطر به وجود می آید.

مهم‌ترین علائم پوسیدگی دندان که نباید نادیده بگیرید

پوسیدگی دندان دارای علائم مشخصی است که اغلب افراد با آن ها آشنایی دارند. برخی از این علائم از همان شروع پوسیدگی مشخص هستند اما برخی دیگر با گذشت زمان خود را نشان می دهند.

از مهم ترین این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد دندان: درد دندانی که به صورت ممتد و باعث آزار بیمار باشد می تواند از علائم شروع پوسیدگی به شمار آید.
• بوی بد دهان: پوسیدگی و عفونت دندان می تواند موجب بروز بوی بد دهان شود.
• حساسیت دندان: تحلیل رفتن مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین آن می تواند درد را بیشتر کند.
• ایجاد لکه: یکی دیگر از علائم پوسیدگی ایجاد لکه هایی به رنگ خاکستری، قهوه ای، مشکی و یا دیگر رنگ های تیره است.
• مزه نامطلوب: ایجاد مزه نامطلوع و نامطلوب می تواند از عوارض این عارضه باشد.
• ایجاد سوراخ: بر روی سطح دندان ها ممکن است سوراخ های ریز و درشت نمایان شود.
• عفونت: بروز عفونت در بافت لثه یا بافت نرم داخل دندان. این مشکل می تواند به صورت آبسه و کیست در فرد نمایان شود.

آشنایی با طبقه بندی ها یا انواع کلاس پوسیدگی دندان

دندان پزشکان برای پوسیدگی دندان از یک سیستم طبقه بندی استفاده می کنند. علت این طبقه بندی، انتخاب درمان و روش های ترمیمی مناسب بر اساس محل و شدت پوسیدگی است. در ادامه با این 6 کلاس آشنا می شویم:

پوسیدگی کلاس 1: این نوع مرتبط با سطوح جونده دندان های خلفی است.

پوسیدگی کلاس 2: این نوع مرتبط با سطوح ما بین دندان های خلفی است.

پوسیدگی کلاس 3: این نوع مرتبط با سطوح مابین دندان های قدامی است.

پوسیدگی کلاس 4: این نوع مرتبط با سطوح مابین دندان های قدامی است اما به شرطی که پوسیدگی به نوک دندان رسیده باشد.

پوسیدگی کلاس 5: در بخش گردن دندان یا طوق دندانی رخ می دهد.

پوسیدگی کلاس 6: در یکی از لبه ها و نوک دندان ها رخ می دهد.

چگونه می توان از گسترش یا حتی آغاز پوسیدگی دندان پیشگیری کرد؟ 

با رعایت نکات زیر می توان از گسترش و یا حتی آغاز پوسیدگی دندان ها پیشگیری کنیم.

• استفاده از مسواک روزی 2 بار به مدت 2 دقیقه ضروری است.
• استفاده از نخ دندان برای پیشگیری از پوسیدگی در سطوح طرفی و بین دندانی بسیار موثر است.
• کاهش مصرف بیش از حد شیرینی جات و مواد قندی و اسیدی.
• چکاپ دندان‌ها در بهترین دندانپزشکی شریعتی یا محل زندگی خودتان به صورت منظم.
• استفاده از خمیر دندان مناسب که حاوی فلوراید باشد، می تواند مانع از گسترش پوسیدگی شود.
• استفاده از دهان شویه ها موجب کاهش اسیدیته داخل دهان و تقویت مینای دندان می شود.
• درمان مشکلات و بیماری های مرتبط با پوسیدگی دندان.
• عدم مصرف داروهای خاص که موجب آسیب دندان می شوند.

درمان پوسیدگی دندان؛ از پر کردن تا عصب‌کشی

روش های درمانی پوسیدگی دندان ها با توجه به میزان شدت و گسترش آن ها انتخاب می شوند. در ادامه به چند روش درمانی برای این مشکل می پردازیم:

پر کردن دندان

هنگامی که پوسیدگی خیلی گسترش پیدا نکرده باشد، دندانپزشکان از روش استاندارد برای درمان خرابی دندان استفاده می کنند. یکی از این روش ها پرکردن است. نحوه انجام این روش به این صورت است که دندان پزشکان ابتدا بخشی از دندان را که پوسیده شده است را با مته بر می دارند و یک ماده ترمیمی مانند آلیاژ نقره، طلا یا سرامیک جایگزین می کنند.

روکش

اگر سطح باقیمانده از دندان بر اثر گسترش پوسیدگی محدود شده باشد، می توان از روش روکش استفاده کرد. در صورت استفاده از این روش ابتدا ناحیه پوسیده یا ضعیف شده برداشته و بر روی سطح باقیمانده دندان روکش قرار می گیرد. جنس این روکش ها اغلب از طلا، سرامیک یا سرامیک متصل به فلز است.

عصب کشی

در صورت از بین رفتن عصب بر اثر پوسیدگی می توان از روش عصب کشی دندان استفاده کرد. نحوه انجام این روش به گونه ای است که اعصاب، رگ های خونی و بافت ها به همراه قسمت های پوسیده برداشته می شوند. سپس دندانپزشکان ریشه ها را با یک ماده پر می کنند. با توجه به تشخیص پزشک و خواست بیمار می توان بر روی دندان روکش قرار داد.

کشیدن دندان

اگر میزان گسترش و شدت پوسیدگی زیاد باشد با توجه به تشخیص پزشک، بیمار مجبور به کشیدن آن می شود. در صورت کشیدن دندان می توان از روش های جایگزینی مانند بریج، ایمپلنت یا دندان مصنوعی استفاده کرد.

درمان پوسیدگی دندان در خانه امکان پذیر است؟

برای مراقبت از دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی، علاوه بر درمان‌های تخصصی دندان‌پزشکی، می‌توان از روش‌های خانگی ساده‌ای استفاده کرد که به تقویت مینای دندان و کاهش باکتری‌های مضر کمک می‌کنند.

برخی از این روش‌ها شامل شست‌وشوی دهان با آب نمک گرم، استفاده از روغن نارگیل، مصرف عصاره چای سبز، مسواک زدن با جوش شیرین، استفاده از میخک و عصاره برگ زیتون هستند.

این روش‌ها با کاهش پلاک و ضدعفونی کردن محیط دهان، به بهبود سلامت دندان‌ها کمک می‌کنند، اما در صورت وجود پوسیدگی، مراجعه به دندان‌پزشک برای درمان قطعی ضروری است.

آیا پوسیدگی دندان مسری است؟

پوسیدگی یا عفونت دندان می‌تواند مسری نیز باشد؛ یعنی از یک دندان به دندانی دیگر یا حتی به سایر ارگان های بدن مانند دستگاه گوارش سرایت کند. به طوری که ثابت شده التهابات عروقی مربوط به قلب با کاهش التهابات دهانی کاهش می یابد.

مثلا شخصی که افتادگی دریچه میترال قلب دارد قبل از انجام کارهای دندانپزشکی که همراه با خونریزی هستند مانند جرمگیری دندان حتما باید برای رفع عفونت آنتی بیوتیک مصرف کند. دلیل این کار این است که انتقال باکتری که از سمت خون به قلب وارد می شود باعث بروز ناراحتی در دریچه قلب نشود.

آیا پوسیدگی دندان برگشت پذیر است؟

در حالت کلی درمان های دندانی دارای طول عمر مشخصی هستند و این طول عمر بسته به نحوه مراقبت از دندان ها متفاوت می باشد. معمولا بین 7 تا 10 سال درمان های دندان باید تکرار شوند.

سوالات متداول

نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی پوسیدگی دندان ها و روش های درمان آن اشاره کردیم. همچنین برای جلوگیری از پوسیدگی توصیه می شود به صورت حرکت جارویی از روی لثه ها تا پایین دندان ها مسواک زده شود؛ زیرا این روش باعث خروج جرم ها و پلاک های دندانی می شود و حداقل به مدت 3 دقیقه مسواک زدن را ادامه دهید.