جراحی دندان عقل

جراحی دندان عقل (یا آسیاب سوم) یکی از رایج ترین عمل های دندانپزشکی در دنیا است. دندان عقل در پشت لثه رشد می کند و آخرین دندانی است که از آن بیرون می آید. اکثر مردم 4 دندان عقل دارند (در هر گوشه فک یک دندان). با ما همراه باشید تا مبحث جراحی دندان عقل را بیشتر بررسی کنیم:

همانطور که گفتیم یکی از جراحی هایی که در ناحیه دهان دندان انجام می شود، جراحی دندان عقل است. انجام این عمل برای اغلب افراد نگران کننده است اما در صورت لزوم باید انجام شود. برای انجام این جراحی هم جای نگرانی وجود ندارد زیرا دندانپزک قبل از انجام هرکاری از دارهاب بی حس کننده استفاده می کند.

حتما باید دندان عقل را جراحی کرد؟

دندان عقل معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه بیست رشد می کند. در این زمان، 28 دندان بزرگسال دیگر معمولا در جای خود قرار دارند. بنابراین همیشه فضای کافی در دهان برای رشد مناسب دندان عقل وجود ندارد.

به دلیل کمبود فضا، گاهی اوقات دندان عقل ممکن است در یک زاویه بد بیرون بیاید یا داخل لثه گیر کند. دندان های عقلی که به این شکل رشد می کنند به نام دندان عقل نهفته شناخته می شوند. این موارد می توانند نظم و قرارگیری سایر دندان ها را به هم بریزد. بنابراین دندانپزشک توصیه می کند که جراحی دندان عقل انجام شود.

چه زمانی می توان جراحی دندان عقل را انجام نداد؟

اغلب دندانپزشکان بر این باورند که جراحی دندان عقل ضرورت دارد زیرا عوارض و خطرات کشیدن دندان عقل در برابر عوارضی که ممکن است ماندن آن ها به وجود آورند بسیار کمتر است. اما در صورت وجود شرایط زیر لزومی برای جراحی دندان عقل وجود ندارد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله خطرات دندان عقل نهفته را مطالعه کنید.

• در صورتی که دندان عقل سالم باشد و دچار خرابی و پوسیدگی نشده باشد.
• هنگامی که دندان عقل به صورت کامل رشد کرده باشد به صورتی که کامل از لثه بیرون آمده باشد.
• رشد دندان عقل به صورتی باشد که به سایر دندان ها آسیب و فشاری وارد نشود.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه شود؟

اگر دندان عقل موجب درد شدید می شود، باید به دندانپزشک مراجعه شود. دندانپزشک دندان‌های عقل فرد را بررسی می‌کنند و به او می‌گوید که آیا باید آن‌ها را جراحی کند یا خیر.

معمولاً با گرفتن عکس OPG دندانپزشک دید واضح تری از موقعیت دندان ها خواهد داشت.

جراحی دندان عقل نهفته

دندان های آسیاب چهارم که به شکل دائمی در دهان رشد می کنند را دندان عقل می نامند. این دندان ها انتهایی ترین دندان ها هستند که در دهان دیده می شود. اکثر افراد دارای چهار دندان عقل هستند اما گاها برخی دارای بیش از چهار دندان عقل هستند. در برخی افراد  دندان های عقل به دلیل عدم فضای کافی برای رشد دیده نمی شوند و در زیر بافت لثه رشد می کنند که به این دندان ها دندان عقل نهفته گفته می شود.

چرا دندان عقل باید جراحی شود؟

اگر دندان عقل نهفته مشکلی ایجاد نکند معمولاً نیازی به کشیدن ندارد. اما گاهی اوقات، دندان عقل نهفته یا به طور کامل از سطح لثه بیرون نیامده، می تواند موجب بروز مشکلات دندانی شود. مواد غذایی و باکتری‌ها می توانند در اطراف لبه دندان عقل به گیر کنند و باعث ایجاد پلاک شوند که می تواند مشکلات زیر را به همراه داشته باشد:

اگر دندان عقل کامل در نیامده یا دسترسی به آن برای مسواک و نخ دندان سخت باشد، مواد غذایی و باکتری‌ها زیر لثه تجمع کرده و منجر به تشکیل پلاک می‌شوند . پلاک لایه‌ای چسبیده به دندان است که می‌تواند مشکلات زیر را ایجاد کند:

• پوسیدگی دندان: پوسیدگی یا به اصطلاح کرم خوردگی زمانی ایجاد می‌گردد که پلاک سبب خورد شدن دندان یا خوردگی آن گردد.
• بیماری لثه: اسید پلاک‌های ایجاد شده سبب بروز عفونت در لثه می گردد. به دنبال این عارضه لثه قرمز، ملتهب و دردناک می‌شود. عفونت لثه می‌تواند سبب آسیب به لثه و دندان‌های اطراف گردد. (ژنژیویت یا بیماری پریودنتال)
• پریکورونیت: (پلاک باعث عفونت بافت نرم اطراف دندان شود)
• سلولیت: سلولیت یا عفونت بافت نوعی عفونت باکتریایی است که بر اثر دندان عقل نهفته؛ در گلو، گونه یا زبان ایجاد می گردد.
• استئومیلیت: نوعی عفونت داخل استخوان فک است.
• آبسه: هنگامی که چرک در دندان عقل یا بافت اطراف آن بر اثر عفونت باکتریایی ایجاد گردد.
• کیست و توده خوش خیم: به ندرت، دندان عقل کیست ایجاد می کند (تورم پر از مایع)

بسیاری از این مشکلات را می توان با آنتی بیوتیک ها و دهانشویه‌های ضدعفونی کننده درمان کرد. کشیدن دندان عقل معمولاً زمانی توصیه می‌شود که سایر درمان‌ها جواب نداده باشند.

از دیگر دلایل کشیدن دندان عقل عبارتند از:

• آسیب به سایر دندان‌ها
• آسیب به فک
• از بین بردن نظم و ترتیب دندان‌ها
• بروز مشکلات سینوسی
• ملتهب شدن لثه

نحوه انجام جراحی

دندانپزشک ممکن است دندان عقل را خودش بکشد یا بیمار را برای درمان به یک جراح متخصص ارجاع دهد.

مراحل جراحی دندان عقل عبارتند از:

• معمولاً برای بی حس کردن ناحیه اطراف دندان، یک بی حسی موضعی به بیمار تزریق می شود. درست قبل از کشیدن دندان فشاری احساس خواهد شد. زیرا دندانپزشک یا جراح دهان باید با تکان دادن دندان به جلو و عقب، حفره دندان را باز کند.
• گاهی اوقات یک برش کوچک در لثه ضروری است و ممکن است لازم باشد دندان عقل قبل از برداشتن به قطعات کوچکتر تقسیم شود.

جراحی یا کشیدن دندان عقل از چند دقیقه تا 20 دقیقه یا حتی بیشتر طول می کشد.

پس از برداشتن دندان عقل، ممکن است بیمار تورم و ناراحتی در داخل و خارج دهان خود احساس کند. گاهی اوقات، مقداری کبودی خفیف نیز دیده می شود. این مورد معمولاً در 3 روز اول بعد از جراحی دندان عقل شدیدتر شده، و می تواند تا 2 هفته ادامه یابد.

کشیدن دندان عقل نهفته

برای کشیدن دندان عقل نهفته به دلیل اینکه این دندان از لثه به طور کامل خارج نشده است با ایجاد یک برش کوچک روی لثه همراه است که بدین وسیله  دندان را می توان خارج ساخت. گاهی برای خارج کردن دندان لازم است دندان به قطعات کوچک تر تقسیم سپس خارج شود. کشیدن دندان عقل با بی حسی موضعی و در موارد نادر با بیهوشی صورت می گیرد. بعد از خارج سازی محل خروج چند بخیه کوچک به همراه خواهد داشت. بخیه ها یا به شکل جذبی هستند و یا چند روز بعد از جراحی نیاز به کشیدن دارند. در این فاصله رعایت نکات بهداشتی، شست و شوی و ضد عفونی کردن دندان بسیار ضروری و مهم است.

نکات مهم قبل از جراحی

افرادی که قصد انجام جراحی دندان عقل دارند باید یک سری نکات مهم را بدانند و رعایت کنند. برخی از این نکات عبارتند از:

• از استعمال دخانیات و سیگار به مدت 2 هفته قبل از جراحی اجتناب شود.
• از مصرف نوشیدنی های الکلی به مدت 2 هفته قبل از عمل خودداری شود.
• اگر به مصرف دارویی حساسیت دارید حتما دندانپزشک و جراح خود را مطلع سازید.
• گرفتن عکس های رادیولوژی قبل از انجام جراحی بسیار مهم است.
• روز جراحی با معده پر مراجعه نکنید.

نکات مهم بعد از جراحی

نکات مهم دیگری هم وجود دارند که رعایت کردن آن ها برای افرادی که جراحی دندان عقل انجام داده اند ضروری است. برخی از مهم ترین آن ها عبارت است از:

• بیمار باید برای چند روز از خوردن مواد غذایی سفت و گاز زدن چیز های سفت خودداری کند. بهتر است برای چند روز از غذاهایی مانند سوپ و غذاهای میکس شده استفاده شود.
• برای چند روز پس از جراحی فرد باید از مصرف برخی نوشیدنی ها مانند مشروبات الکلی، چای و قهوه خودداری کند.
• توصیه می شود پس از جراحی برای کم کردن میزان التهاب و ورم پیش آمده از کمپرس یخ استفاده شود.
• تا 2 روز پس از جراحی از مسواک زدن خودداری شود. برای تمیز کردن دندان های خود می توانید از دهان شویه های مخصوص و محلول آب و نمک استفاده کنید.
• استفاده از محلول آب و نمک دوران بهبودی پس از جراحی را کوتاه می کند و به سفت تر شدن لثه کمک می کند.
• پس از جراحی به مدت 1 ساعت بر روی محل جراحی شده از گاز استریل استفاده می شود.
• اگر پس از جراحی و از بین رفتن داروی بی حسی بیمار احساس درد داشته باشد می تواند زیر نظر پزشک از مسکن استفاده کند.

عوارض احتمالی

مانند تمام جراحی‌ها، کشیدن دندان عقل نیز با خطراتی همراه است. اینها شامل عفونت یا زمان بهبودی طولانی است. اگر در دوران نقاهت سیگار بکشید، احتمال بروز هر دو این عوارض بیشتر خواهد شد.

یکی دیگر از عارضه های احتمالی، حفره خشک (dry socket) است که احساس بدی دارد. این عارضه می تواند منجر به درد در لثه یا فک شود. گاهی اوقات بوی بد یا طعم بدی از آن متسعد می شود. اگر دستورالعمل‌های مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل رعایت نشود، احتمال بروز این مشکل بیشتر می شود.

همچنین خطر کمی برای آسیب عصبی وجود دارد. آسیب عصبی می تواند باعث احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در زبان، لب پایین، چانه، دندان ها و لثه شود. این مشکل معمولا موقتی است، اما در موارد نادر می تواند دائمی باشد.

سوالات متداول

سخن آخر

جراحی دندان عقل برای بسیاری از نوجوانان و جوانان یک کار مهم است. دندانپزشکان برای جلوگیری از مشکلات سلامت دهان مانند پوسیدگی و بیماری لثه توصیه می کنند دندان عقل کشیده یا جراحی شود. اگر نمی دانید که آیا نیاز به کشیدن دندان عقل دارید یا خیر، با دندانپزشک خود مشورت کنید.